روستای پلکانی پالنگان از دیدنیهای شاخص استان کردستان است که در شهرستان کامیاران و ابتدای ناحیه فرهنگی «اورامان یا هورامان» جای گرفته. به خاطر مناظر خیرهکنندهاش، از آن با لقب «بهشت گمشده و ماسوله کردستان» هم یاد میکنند و در زمره جاهای دیدنی سنندج قرار میگیرد. مردم بومی این مکان را «پالنگان یا پَلنگان» مینامند.
بازکردن
پالنگان دقیقا کجاست؟
روستای پلکانی پالنگان در دهستان ژاورود از توابع کامیارانِ کردستان واقع شده و ۵۵ کیلومتر با شمالغربِ شهر کامیاران فاصله دارد؛ جایی در دل «دره تنگی ور». خانهها در امتداد شیب کوه ساخته شدهاند و به صورت پلکانی کنار هم مینشینند؛ به گونهای که حیاط هر خانه، بام خانه پاییندست محسوب میشود.
از میانه روستا رود پرآبی به نام «رودخانه تنگه ور» میگذرد و با عبورش، بافت روستا را به دو بخش تقسیم میکند.
این روستای سنگی و کهن حدود ۵۰ کیلومتر با مرکز شهرستان کامیاران فاصله دارد. خودِ کامیاران میان دو شهر کرمانشاه و سنندج قرار گرفته است.
به همین دلیل، برای رسیدن به این شهر و سپس دسترسی به روستای پلکانی پالنگان میتوانید مسیرهای گوناگونی را انتخاب کنید که در ادامه آمده است:
مسیر دسترسی از سنندج
فاصله سنندج تا کامیاران حدود ۷۵ کیلومتر است. توجه داشته باشید جاده سنندج–کامیاران از مسیرهای پرریسک به شمار میآید؛ پس حین رانندگی احتیاط را در اولویت بگذارید.
مسیر دسترسی از کرمانشاه
کامیاران در ۵۵ کیلومتری کرمانشاه قرار دارد.
از هر دو مسیر با زمان تقریبا مشابه به کامیاران میرسید. سپس از بلوار «شاهو» وارد جاده کامیاران–مریوان شوید و بعد از حدود ۵۰ کیلومتر، چشمانداز روستای زیبای پالنگان پیش روی شماست.
آیین هزار دف در پالنگان
در روزهای جشنهای مذهبی، مراسمی باشکوه به نام «دفنوازی» یا «هزار دف» برپا میشود. مردم با پوشش محلی و دف به دست، روی بامها و در گذرها میایستند تا با اشاره سرگروه، نواختن را یکصدا آغاز کنند. صدای دفها با جوشوخروش رودخانه مرکزی روستا در هم میپیچد و حالوهوایی شورانگیز میسازد.
برای مردم کردستان، دف سازی آیینی و محترم است؛ به همین دلیل در بسیاری از آیینهای مذهبی حضور دارد. این رسم در پالنگان همچنان زنده است و مشتاقان خود را دارد.
گاه اجرای دف با نغمههای سازی دیگر به نام «تنبور» همراه میشود. در ادامه، به اختصار این دو ساز را معرفی میکنیم:
ساز دف
در موسیقی ایرانی، دف ساز کوبهای حلقهمانندی است که از کمانه چوبی و پوستی نازک (اغلب از پوست آهو) تشکیل میشود و با ضربههای انگشتان صدا میدهد.
ساز تنبور
تنبور معمولا از چوب توت ساخته میشود، دستهای بلند و کاسهای گلابیشکل دارد و به عنوان سازی سنتی شناخته میشود. شکل کاسه آن یادآور سهتار ایرانی است.
تنبور را «سهتار کهن ایرانیان» هم مینامند و کاربردش در دوره ساسانیان رواج بسیار داشته است.
پالنگان و ثبت در فهرست جهانی
طبیعت دستنخورده و جاذبههای متعدد پالنگان سبب شد در قالب «منظر/محور فرهنگی اورامانات» زمینه ثبت جهانی در یونسکو فراهم شود. برخی از دیدنیهای مهم این محدوده عبارت اند از:
قلعه تاریخی پالنگان
این قلعه با قدمتی طولانی در ۸۰۰ متری روستا قرار دارد.
رودخانه سیروان و تنگه ور
در شمال روستا رود زیبای «سیروان» جریان دارد. شاخههایی از آن منشعب میشود که یکی از آنها از مرکز پالنگان عبور میکند و به «رود تنگه ور» شهرت دارد.
پل های تاریخی
بر فراز رود تنگه ور پلهای تاریخی متعددی ساخته شده که دو سوی روستا را به هم پیوند میدهد.
چشمه های سید علاءالدین، خاتون و شیته
در باغ «شیخ عمر» چشمههای گوناگونی میجوشد که از جاذبههای طبیعی روستا به شمار میروند.
علاوه بر این، پهنه هورامان گسترهای وسیع دارد و بخشهایی از اقلیم کردستان عراق، استان کردستان ایران و کرمانشاه را در بر میگیرد.
این ناحیه به خاطر شواهد تاریخی، سبک زندگی روستاییان و جاذبههای فرهنگی و طبیعی اهمیت ویژهای یافته است.
در سال ۱۳۹۵ خورشیدی اسناد فراوانی درباره هورامان گردآوری و به یونسکو ارسال شد. در چهل و چهارمین نشست کمیته میراث جهانی، پرونده اورامانات بررسی و با ثبت آن موافقت شد.
از آنجا که بخشهایی از سنندج، کامیاران و مریوان در محدوده اورامانات قرار میگیرند، پالنگان نیز جزو این قلمرو محسوب میشود.
دفنوازی به عنوان میراث ناملموس این خطه سابقهای دیرینه دارد. امید میرود این آیین که هر سال باشکوهتر برگزار میشود، در فهرست یونسکو نیز ثبت گردد.
علاوه بر این، روستا ویژگیهای دیگری هم دارد که در ادامه میآید:
- معماری پلکانی، هوای معتدل، آیینهای بومی، پوششهای محلی چشمگیر، صنایع دستی و خوراکهای سنتی.
بازدید از پالنگان را در سفر خود لحاظ کنید
به سبب معماری ویژه و آداب و رسوم منحصربهفرد، پالنگان در حوزه گردشگری میراث فرهنگی جای میگیرد. طبیعت چشمنواز آن نیز مقصدی دلخواه برای مسافرانی است که با تورهای داخلی راهی کامیاران میشوند.
«دستی بر ایران» ضمن معرفی این روستا، از شما دعوت میکند با رعایت اصول گردشگری مسئولانه، سایر جاذبههای سنندج را هم ببینید.
لوکیشن روستای پالنگان
نشانی دقیق این روستا را در نقشه زیر میتوانید بیابید:
سوالات رایج درباره روستای پالنگان
اگر پاسخ پرسشهای دیگر خود را پیدا نکردید، در بخش دیدگاههای همین پست بنویسید؛ در اولین فرصت پاسخگو خواهیم بود.
پیشینه روستای پالنگان چیست؟
قدمت این روستا به پیش از اسلام بازمیگردد. وجود آتشکدهها و پلهای کهن، آن را به دوره مادها و پادشاهی هوخشتره پیوند میدهد. قلعه پالنگان بر فراز کوه، اهمیت منطقه را در روزگار سلجوقیان و پس از آن نشان میدهد. در گورستان قدیمی نیز سنگ قبرهای کهنی با خط کوفی دیده میشود که متعلق به قرون دوازدهم و سیزدهم میلادی است.
الگوی معماری پالنگان چگونه است؟
معماری این روستا از نوع پلکانی و یادآور بافت ماسوله در گیلان است و ریشههایی از سبک ساسانی دارد. چنین الگویی بازتاب فرهنگ کهن و همدلی میان ساکنان روستاست.
دیدنی های پالنگان کردستان کدام اند؟
از دیدنیهای پالنگان میتوان به چندین چشمه، آبشارهای روستا، رودهای جاری از جمله رود تنگی، پلهای تاریخی، قلعه پالنگان، گورستان قدیمی و مجتمع شیلات پلنگان اشاره کرد.
چه فصلی برای سفر به پالنگان مناسب تر است؟
با توجه به قرارگیری روستا در دامنه ارتفاعات شاهو، بهترین زمان بازدید فصلهای بهار و تابستان است.
