میدان تجریش؛ معرفی جامع، عکس‌ها و نقشه‌ها

یکی از کهن ترین محدوده های تهران، تجریش است که میدان معروف تجریش را در دل خود جای داده. این ناحیه از روزگاران بسیار دور پا گرفته و امروز به خاطر مرکزهای خرید و تفریحی پیرامونش محبوبیت زیادی دارد. اگر می خواهید با دیدنی های اطراف میدان، پیشینه تاریخی و موقعیت جغرافیایی آن بیشتر آشنا شوید، متن زیر را کامل بخوانید.

گذری بر تاریخ میدان تجریش تهران

حدود یک هزاره پیش، در حوالی شهر ری روستایی به نام طجرشت وجود داشته است. نجم الدین راوندی در شرح سلطنت طغرل سلجوقی به این نام اشاره می کند. چون طغرل در همین روستا درگذشت و پیکرش بعدا به ری منتقل شد، با توجه به زمان حکومت او می توان به قدمت آبادی پی برد. همچنین مقبره صالح بن موسی کاظم، برادر امام هشتم، در همان ناحیه قرار دارد و نشانه دیگری بر دیرینگی آن است.

امروز آن روستا به شهری پررفت و آمد بدل شده و نامش تجریش است. تجریش از محله های پایتخت به شمار می آید، مرکز بخش لواسانات شهرستان شمیرانات و در منطقه یک تهران قرار دارد. میدان تجریش در انتهای خیابان ولیعصر جا گرفته و از پرزرق و برق ترین و شلوغ ترین نقاط تهران است.

در دوره قاجار این محدوده ییلاق رجال و شاهان بوده است؛ باغ های چشم نواز، عمارت های باشکوه و کاخ های مجلل همان دوران هنوز از اهمیتش حکایت می کنند. تجریش در آن زمان یکی از کانون های سیاسی و اجتماعی تهران محسوب می شد و افراد نامدار بسیاری در آن سکونت داشتند.

از دل شهر تجریش مسیلی می گذرد که پلی روی آن ساخته اند. این پل به نام سرپل تجریش معروف است و بخش اصلی میدان را دربر می گیرد. نام محلی قدیمی آن با لهجه تجریشی «گوگل» بوده که به معنی پل عبور گله گاو است.

شناخت کلی میدان

تجریش از قدیمی ترین محله های تهران است و به دلیل قرار گرفتن در ارتفاعات شمال شهر، آب و هوایی مطبوع دارد. میدان تجریش در این محله به خاطر تمرکز مراکز تجاری، فرهنگی و تفریحی همیشه پر جنب و جوش است و طبیعی است که رفت و آمد گردشگران و ساکنان پایتخت به آن زیاد باشد. شب ها دستفروش ها تنقلات و غذاهای خیابانی اشتها برانگیز می فروشند که طرفداران زیادی میان مسافران دارد.

این میدان به مسیرهای کوهستانی دربند و گلاب دره نیز دسترسی خوبی دارد؛ برای همین آخر هفته ها و تعطیلات، کوهنوردها و طبیعت گردها در این نقطه جمع می شوند.

جغرافیا و آب و هوای شهر و میدان تجریش

قرارگیری میدان تجریش در دامنه البرز و ارتفاع تقریبی 1600 متر از سطح دریا باعث شده اقلیم آن معتدل و مایل به سرد باشد. گرم ترین دما در این ناحیه حدود 36 درجه بالای صفر و سردترین آن نزدیک به 20 درجه زیر صفر ثبت شده است.

زمستان های سرد و بارندگی های برف و باران، شکل گیری قنات های متعدد را در پی داشته است. برخی از این قنات ها عبارت اند از:

قنات امامزاده صالح، قنات محمدیه، قنات مقصودبک در کنار رود دربند، قنات سرپل تجریش و قنات کهریزک.

جاذبه های دیدنی نزدیک میدان تجریش

اطراف میدان پر از جاهای دیدنی است که می تواند ساعت ها شما را سرگرم کند. چند نمونه مهم را در ادامه می بینید:

بازار سنتی

بازار سنتی تجریش از قدیمی ترین بازارهای تهران است و در ضلع جنوب شرقی میدان قرار دارد. سند دقیقی از زمان ساخت آن در دست نیست، اما امروز بیش از 400 واحد صنفی در آن فعالیت می کنند و کالاهای متنوعی عرضه می شود. ورودی های روباز و دالان های مسقف دو بخش اصلی این بازارند. صنایع دستی، پارچه، اسباب بازی، کیف و کفش و انواع مواد غذایی در آن پیدا می شود.

در گوشه و کنار بازار بناهای کهنی نیز دیده می شود که برخی بیش از 200 سال قدمت دارند. «تکیه تجریش» از شاخص ترین آن هاست که سال ها محل برگزاری مراسم مذهبی و گردهمایی ها بوده است.

امامزاده صالح

آستان امامزاده صالح که در جوار بازار سنتی قرار دارد به یکی از برادران امام هشتم منسوب است. شواهد نشان می دهد که این بنا در قرن دوازدهم میلادی وجود داشته و در یورش مغولان تخریب شده است. سپس در دوره ایلخانی بخش های اصلی آن بازسازی شد و در زمان صفوی و قاجار مرمت و آذین بندی ادامه یافت. امروز این اثر از بناهای شاخص اطراف میدان و در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

مجتمع های خرید مدرن نزدیک میدان

پیرامون میدان، مراکز خرید مدرنی مثل ارگ تجریش، پاساژ قائم و پاساژ تندیس قرار دارد که نیازهای مختلف خریداران را پوشش می دهد. علاوه بر پوشاک رسمی و راحتی، امکاناتی مانند پارکینگ، رستوران، کافی شاپ، آمفی تئاتر و فودکورت نیز دارند تا خرید برای بازدیدکنندگان آسان تر و دلپذیرتر شود.

خیابان دربند

از میدان تجریش مسیری به نام خیابان دربند آغاز می شود که در نهایت به میدان دربند می رسد. در مرکز میدان دربند تندیس کوهنورد نصب شده و به نماد آنجا بدل شده است. این مسیر پر از کافه ها و رستوران هاست و راه دسترسی محبوب کوهنوردان به مسیرهای کوهستانی است.

موزه دکتر حسابی

خانه سه طبقه استاد محمود حسابی، پدر فیزیک ایران، در گذشته در همین محدوده قرار داشته و اکنون به موزه تبدیل شده است. بنا شامل اتاق نشیمن، راهروها، اتاق های متعدد، دفتر کار و سالن پذیرایی و ناهارخوری است. طبقه اول محل سکونت، طبقه دوم کتابخانه و طبقه سوم کارگاه و آزمایشگاه بوده است.

امروز در این موزه 27300 جلد کتاب و مجموعه ای از اسناد و اشیا نگهداری می شود. از جمله:

• مدارک، مکاتبات، تقدیرنامه ها، عکس ها، دست نوشته ها، ابزار کارگاهی و حتی عینک دکتر حسابی.

موزه موسیقی

موزه موسیقی ایران از دیگر مقاصد فرهنگی نزدیک میدان است و 240 ساز از حدود 200 گونه مختلف را در خود جای داده. این ساختمان سه طبقه بخش های متنوعی دارد:

• سالن نمایش سازها،
• آرشیو صوتی و تصویری،
• کتابخانه تخصصی،
• کارگاه مراحل ساخت ساز،
• انبار ویژه نگهداری سازها،
• مخزن آثار مکتوب و
• بخش سمعی و بصری.

باغ فردوس یا موزه سینما

در شمال میدان تجریش و ابتدای خیابان ولیعصر، موزه باغ فردوس قرار دارد که با نام موزه سینما نیز شناخته می شود. این موزه در سال 1377 افتتاح شد و نخستین فعالیت هایش با انتشار چند کتاب و کارت پستال و برگزاری برنامه های صد سالگی سینما آغاز شد. امروز این مجموعه محلی برای معرفی تاریخ و چهره های سینمای ایران است و بخش های زیر را در بر می گیرد:

• تالار آغازگران برای روایت تاریخ سینما و تجهیزات فیلمبرداری؛
• تالار معاصران برای معرفی هنرمندان امروز؛
• تالار بین الملل برای نمایش جوایز جهانی چون نخل طلای کن، شیر ونیز و خرس برلین؛
• تالار نام آوران؛
• بخش سینمای کودک و نوجوان؛
• بخش سینمای دفاع مقدس؛
• تماشاخانه؛
• بخش صدا و دوبله؛
• اتاق علی حاتمی و
• خانه فرهاد.

میدانچه میوه و تره بار بازار تجریش

در این میدانچه، میوه ها و سبزیجات رنگارنگی عرضه می شود که برخی از آن ها از شهرهای دیگر و حتی کشورهای مختلف وارد می شود؛ محصولاتی که همیشه در همه جای تهران یافت نمی شوند.

خیابان ولیعصر

میدان تجریش در انتهای خیابان ولیعصر قرار دارد؛ خیابانی 18 کیلومتری که از میدان راه آهن آغاز شده و به این میدان می رسد. در طول مسیر، مراکز خرید بزرگ، پارک های عمومی، رستوران ها، موزه ها، مراکز فرهنگی و دفاتر ملی و بین المللی فراوانی قرار گرفته است.

کافه ها و رستوران های اطراف میدان

علاوه بر جاذبه های گردشگری، در اطراف میدان تجریش کافه ها و رستوران های پرشماری برای رفاه بازدیدکنندگان وجود دارد. بعضی از آن ها در بناهای قدیمی قرار گرفته اند و برخی دیگر در ساختمان های نوساز اطراف میدان ساخته شده اند. چند مورد شناخته شده عبارت اند از:

کافه رستوران فلورین

فلورین در مجتمع ارگ تجریش قرار دارد و از رستوران های محبوب تهران است. انواع غذاهای ایتالیایی مانند پیتزا و پاستا در آن سرو می شود و منوی پیتزاهایش متنوع است.

صبحانه های فلورین هم طرفداران زیادی دارد: از مدل انگلیسی و فرانسوی تا لبنانی، ترکی و ایرانی. سالادها و منوی ویژه کودکان نیز از نقاط قوت این مجموعه است.

کافه فلورین نوشیدنی های گرم و آبمیوه های طبیعی ارائه می کند و می توانید کیک، بستنی، اسموتی و میلک شیک سفارش دهید.

کافه رستوران ربلان

ربلان از لوکس ترین کافه رستوران های اطراف میدان و در مرکز خرید تندیس است. منو شامل پیتزا و پاستا، سوشی، استیک، غذاهای دریایی و نیز انواع کباب و غذاهای سنتی ایرانی می شود. در بخش کافه، دسرها و نوشیدنی های متنوعی سرو می شود.

کافه رستوران روحی

روحی یک مجموعه زنجیره ای با چهار شعبه است و یکی از آن ها نزدیک میدان قرار دارد. داشتن چند غذای گیاهی و مناسب وگان ها باعث شده میان دوستداران این سبک تغذیه محبوب شود.

راه های دسترسی به میدان

برای رسیدن به میدان تجریش می توانید از روش های مختلف حمل و نقل استفاده کنید. در ادامه گزینه ها را مرور می کنیم:

دسترسی با خودروی شخصی

اگر قصد دارید با خودرو بروید، یکی از دو محور شریعتی یا ولیعصر را برای حرکت به سمت شمال انتخاب کنید. ادامه مسیر در هر دو خیابان شما را به تجریش، میدان قدس و نهایتا میدان تجریش می رساند. توجه داشته باشید که این محورها پرترافیک اند و ممکن است زمان انتظار طولانی شود.

دسترسی با تاکسی و اتوبوس

در امتداد شریعتی و ولیعصر تا میدان تجریش خطوط اتوبوس و تاکسی های بی آر تی فعال اند و دسترسی را فراهم می کنند. گاهی بخش هایی از این خیابان ها یک طرفه می شود و عبور فقط با اتوبوس امکان دارد. به علت ترافیک، استفاده از تاکسی و اتوبوس هم همیشه سریع نیست، هرچند تاکسی های متعدد از مسیرهای فرعی مسافران را به مقصد می رسانند.

برای دوری از ازدحام، برخی از رانندگان از بزرگراه های موازی به عنوان مسیر جایگزین استفاده می کنند. نزدیک ترین بزرگراه ها به میدان شامل بزرگراه های شرقی-غربی صدر و نیز بزرگراه های شمالی-جنوبی مدرس و چمران است که به شریعتی و ولیعصر دسترسی خوبی دارند.

به طور کلی مسیر میدان خارج از طرح ترافیک است و در خیابان ولیعصر، محدوده طرح بیشتر بین خیابان های فاطمی تا مطهری تعریف شده است.

دسترسی با مترو

با توجه به دشواری تردد خودرو، تاکسی و اتوبوس، مترو گزینه ای به صرفه و مطمئن است. با خط یک متروی تهران به ایستگاه میدان قدس می رسید و از آنجا حدود ده دقیقه پیاده تا میدان تجریش فاصله دارید.

جمع بندی

بسیاری از مسافران دوست دارند در زمان کوتاه، هم از دیدنی های پایتخت بازدید کنند و هم سری به مراکز خرید بزنند. بازدید از میدان های قدیمی تهران مانند میدان تجریش چنین امکانی را فراهم می کند. وجود جاذبه های تاریخی و فرهنگی در کنار بازارهای سنتی و مراکز خرید مدرن باعث شده این میدان همیشه پرطرفدار باشد. «دستی بر ایران» با معرفی نقاط قدیمی تهران و دیدنی های شهرهای مختلف، تلاش می کند تجربه سفر شما را دلپذیرتر کند.

نشانی و موقعیت میدان تجریش

میدان تجریش در شمال تهران، مرکز شهرستان شمیرانات و در منطقه یک پایتخت قرار دارد. در سمت راست آن، میدان قدس واقع شده و خیابان شهرداری این دو میدان را به هم متصل می کند.

دو شاهراه مهم ارتباطی میان جنوب، مرکز و شمال تهران یعنی شریعتی و ولیعصر دسترسی مناسبی به میدان دارند. افزون بر آن، خیابان های شهرداری، فناخسرو، جلالوند، غلام جعفری، ملکی (سعدآباد) و شهید دربندی نیز به میدان می رسند. چهار سوی میدان با محله های زیر همسایه است:

• ضلع شمالی: دربند، جعفرآباد و سعدآباد؛

• ضلع جنوبی: قیطریه و الهیه؛

• ضلع شرقی: دزاشیب و نیاوران؛

• ضلع غربی: زعفرانیه.

برای درک بهتر موقعیت، لوکیشن میدان تجریش را در نقشه تهران جستجو کنید.

سوالات متداول درباره میدان تجریش

پرسش و پاسخ های زیر اطلاعات بیشتری درباره این مطلب در اختیار شما می گذارد. اگر سوال دیگری دارید، در بخش دیدگاه های همین صفحه مطرح کنید.