«جنگل ابر» از دیدنیهای شاخص شاهرود در استان سمنان است. از نظر تاریخی، این پهنه سبز ریشهای چند میلیونساله دارد و بخشی از باقیماندههای «جنگلهای هیرکانی» با درختان کهنسال و بلند محسوب میشود. مه غلیظی که تا نزدیکی سطح زمین پایین میآید و مانند دریایی سفیدفام بر فراز شاخهها میلغزد، به این ناحیه جلوهای بیمانند میدهد. این جنگل در مرز استانهای سمنان و گلستان قرار گرفته و مناظر بدیعش هر طبیعتدوستی را شیفته میکند.
نمایش
موقعیت جغرافیایی جنگل ابر
جنگل ابر سمنان حدود ۴۰ کیلومتری شمالشرق شاهرود و ۱۲ کیلومتری روستای ابر واقع شده است. در نقشه زیر میتوانید جای دقیق جنگل و نزدیکترین آبادی به آن را ببینید:
راههای دسترسی و وضعیت مسیر
برای رسیدن به جنگل ابر از شاهرود راه میافتید و به سوی بسطام میروید. فاصله شاهرود تا بسطام حدود ۴ کیلومتر است. پس از عبور از بسطام، حدود ۱۸ کیلومتر در محور شاهرود – آزادشهر رانندگی کنید تا به روستای ابر برسید؛ این روستا تا جنگل ۱۲ کیلومتر فاصله دارد. تا این نقطه، جاده و آبوهوا معمولا پایدار و مناسباند. بعد از روستا، تابلوهای راهنما مسیر ورود به جنگل ابر شاهرود را مشخص میکنند.
چه زمانی برای بازدید مناسبتر است؟
زمان طلایی دیدار از این جنگل و لذت بردن از طبیعت بکرش، از اواسط بهار تا اوایل پاییز است. البته در سایر ماههای سال هم میتوان سری زد؛ فقط در هوای سرد به تجهیزات کافی و لباس گرم نیاز دارید تا با باران و سرمای ناگهانی غافلگیر نشوید.
پیدایش و قدمت جنگل ابر
پیدایش جنگل ابر به آغاز دوره ژوراسیک برمیگردد و قدمت آن را حدود ۴۰ میلیون سال برآورد میکنند. این ناحیه بقایایی از جنگلهای هیرکانیِ عصر سوم زمینشناسی است و چیزی نزدیک به ۳۵ هزار هکتار وسعت دارد. نامگذاری «جنگل ابر» به حضور ابرهای متراکم و پاییندست برمیگردد که مانند دریایی سفید روی درختان مینشینند. در ادامه، علت رخ دادن این پدیده را توضیح میدهیم.
چرا ابرها تا این حد پاییناند؟
چند عامل جغرافیایی و اقلیمی باعث میشود ابرهای ضخیم در ارتفاع کم شکل بگیرند:
- این جنگل در نقطه تلاقی دو پهنه آبوهوایی با فشار متفاوت قرار دارد؛ «دشت گرگان» کمفشار و «ناحیه ابر» پرفشار است. برخورد این دو، زمینهساز شکلگیری دریای ابر شده است.
- توپوگرافی کوهستانی منطقه نقش پررنگی در تشکیل ابر دارد. بادهای مرطوب وقتی به دامنهها میرسند، پدیدههای جوی ایجاد میکنند که ابر را در ارتفاع پایین نگه میدارد.
- بلندیِ جنگل ابر در امتداد البرز شرقی باعث کاهش فشار و دما میشود و ابرها را به نزدیکی سطح زمین میکشاند.
- رطوبت فراوان و انباشتگی بخار آب نیز به تمرکز ابرها کمک میکند.
جاذبهها و نقاط دیدنی جنگل ابر
در هر گوشه این جنگل، یا دریایی از ابر میبینید یا نور که لابهلای شاخهها میشکند؛ منظرهای خیالانگیز. از مهمترین دیدنیها:
- «دالان بهشت»؛ گذرگاهی سبز با درختان درهمتنیده؛
- آبشار آلوچال؛
- آبشار شُرشُر؛
- چشمه شاهپسند و بیش از ۳۰ چشمه تماشایی دیگر؛
- قلعه ماران؛
- روستای ابر و روستای شیرینآباد.
خدمات و امکانات رفاهی در جنگل ابر
اگر قصد طبیعتگردی در جنگل ابر دارید، این امکانات در دسترس شماست:
- اقامتگاههای گوناگون نزدیک جنگل؛ از هتل و مهمانپذیر تا بومگردی در شاهرود و روستاهای اطراف؛
- امکان کمپ در نقاط مشخص و آلاچیقهای مناسب چادر و پیکنیک؛
- مسیرهای پیادهروی برای کوهپیمایی در دل جنگل؛
- مسیر مناسب دوچرخهسواری؛
- پارکینگ خودرو برای دسترسی راحتتر؛
- رستورانها، غذاخوریها و کافههای اطراف در شهر و روستاهای مسیر؛
- سرویسهای بهداشتی و آب آشامیدنی در نقاط متعدد.
چهره طبیعی و اقلیم جنگل ابر
قرارگیری جنگل ابر شاهرود بر مرز دو پهنه «نیمهبیابانی و جنگلی» ویژگی مهم این ناحیه است. این جنگل که در امتداد رشتهکوه البرز شکل گرفته، یکی از ذخیرهگاههای ارزشمند زیستی کشور بهشمار میآید، بهویژه به دلیل ارتفاع زیاد از سطح دریا.
در طول سال بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیمتر بارندگی دارد. بیشینه دما حدود ۲۰ درجه و کمینه آن نزدیک به ۶ درجه سانتیگراد گزارش میشود. ترکیب این شرایط و بارشهای مکرر، زیستبومی کمنظیر با پوشش گیاهی متنوع و چشمههای فراوان ساخته است.
همچنین در سال ۱۳۸۹ «سازمان میراث فرهنگی و گردشگری» این منطقه را بهعنوان «میراث طبیعی» ثبت کرد و از آن زمان، جنگل ابر در شمار مناطق حفاظتشده ایران قرار دارد.
گیاهان شاخص جنگل ابر
بیش از ۸۰ گونه گیاهی در این جنگل شناسایی شده است؛ از جمله:
- راش، بلوط، ممرز، افرا، شیردار، توسکا، آزاد، داغداغان، گونههای کلاهمیرحسن، چوبک، اسپرس، دمروباهی، آویشن، شبدر، نارون، بارانک، سرخدار و اورس.
این جنگل بهخاطر «اورسهای خزنده» که روی زمین میگستَرند شهرت دارد و چشماندازی متفاوت میسازد. تنوع زیستی این ناحیه به واسطه رطوبت بالا و موقعیت خاص جغرافیاییاش کمنظیر است.
حیاتوحش جنگل ابر
طبیعت بکرِ وسیع جنگل ابر مأمن گونههای جانوری گوناگون است؛ مانند:
- خرس قهوهای، گرگ، پلنگ، خوک وحشی، شغال، روباه، خرگوش، بز، شوکا، انواع مار، کبک، کبوتر جنگلی، بلدرچین، عقاب جنگلی، کرکس، شاهین، فاخته و قرقاول.
نکات و شرایط سفر به جنگل ابر
پیش از حرکت، پیشبینی آبوهوا را بررسی کنید تا غافلگیر نشوید. بهعلت مه غلیظ، تجهیزات کوهپیمایی همراه داشته باشید. لباس گرم، آب کافی و خوراک سبک فراموش نشود.
اگر در طبیعتگردی باتجربه نیستید، بهتر است با تور یا راهنمای محلی وارد جنگل شوید. هنگام گشتوگذار از گروه یا راهنما جدا نشوید. مراقب حیاتوحش باشید و اگر آتش روشن کردید، پیش از ترک محل، از خاموشی کامل آن مطمئن شوید.
این تجربه را از دست ندهید: بازدید از جنگل ابر
یکی از کهنترین و بکرترین پهنههای جنگلی البرز، جنگل ابر شاهرود در مرز سمنان و گلستان است با وسعتی نزدیک به ۳۵ هزار هکتار. تپههای سبز، درههای ژرف و چشمههای زلال آن، طبیعتگردی را به تجربهای متفاوت تبدیل میکند.
پیشنهاد میشود با تورهای داخلی یا همراه خانواده از دیدنیهای شاهرود سر بزنید. اگر وقت دارید، بازدید از جاذبههای اطراف مانند باغ شغالی و پارک ملی گلستان را هم در برنامه بگنجانید.
«دستی بر ایران» همچنین توصیه میکند روستای تماشایی ابر را ببینید و منشور گردشگری مسئولانه را رعایت کنید؛ به جانوران آسیب نزنید، شکار نکنید و روی درختان یادگاری ننویسید. این میراث طبیعی را پاس بدارید.
پرسشهای پرتکرار درباره جنگل ابر شاهرود
اگر پاسخ سؤال خود را نیافتید، در بخش دیدگاههای همین مطلب مطرح کنید؛ در کوتاهترین زمان پاسخ میدهیم.
قدمت جنگل ابر به چه دورهای برمیگردد؟
جنگل ابر از کهنترین جنگلهای جهان است؛ حدود ۴۰ میلیون سال قدمت دارد و به دوران سوم زمینشناسی (ژوراسیک) نسبت داده میشود.
علت نام «جنگل ابر» چیست؟
در این ناحیه ابرها چنان به درختان نزدیکاند که گویی جنگل بر موج ابرها نشسته است. موقعیت منطقه در مرز دو اقلیم متفاوت—دشت گرگان و ناحیه ابر—باعث شکلگیری «اقیانوس ابر» بالای جنگل شده است.
جنگل ابر در کدام شهر قرار دارد؟
این جنگل در استان سمنان و محدوده شهرستان شاهرود واقع شده است. نزدیکترین آبادی به آن، روستای ابر نام دارد.
فاصله مشهد تا جنگل ابر چقدر است؟
مسیر مشهد تا جنگل ابر حدود ۳۲۰ کیلومتر است. زمان سفر بسته به وسیله نقلیه متفاوت است، اما با خودروی شخصی معمولا ۴ تا ۵ ساعت طول میکشد.
فاصله گرگان تا جنگل ابر چقدر است؟
مسیر گرگان تا جنگل ابر شاهرود حدود ۲۴۰ تا ۲۸۰ کیلومتر برآورد میشود. میتوانید از گرگان یا گنبدکاووس با اتوبوس به شاهرود بروید و از آنجا با تاکسی یا خودروهای کرایهای خود را به جنگل برسانید.
