سد لفور، از دیدنیهای شاخص سوادکوه شمالی در استان مازندران، در میانهی جنگلی بسیار کهن جا خوش کرده است. همین همنشینی با جنگلِ میلیونها ساله، سفر به این ناحیه را برای طبیعتدوستان جذابتر میکند. مازندران با پهنههای جنگلی و قرارگرفتن در دامنههای شمالی البرز، از دیرباز مقصد محبوب گردشگران بوده است؛ و حضور یادگارهایی مانند سد لفور، این منظرهی سبز را کاملتر میکند. در ادامه، از پیشینهی ساخت سد، ویژگیها، مسیرهای دسترسی، زمان مناسب بازدید و نکات کاربردی دیگر میگوییم.
نمایش
روایت زمانبندی ساخت سد لفور مازندران
در واپسین سالهای حکومت محمدرضا پهلوی، طرح ایجاد یک سد مخزنی روی رودخانهی بابلرود در محدودهی بابلکنار آغاز شد و بررسیهای مقدماتی نیز انجام گرفت. با وقوع انقلاب ۱۳۵۷، پروژه متوقف ماند.
سال ۱۳۷۴، محل اجرا از بابلکنار به منطقهی لفورِ سوادکوه شمالی منتقل شد. همان سال و در بهمنماه، کلنگ ساخت در ناحیهی دئوتک و زمین شالیزاریِ خرچاک توسط رئیسجمهور وقت به زمین خورد. پس از ابلاغ دستور اجرای طرح از سوی رهبر، سدی با ارتفاع تقریبی ۷۲ متر در همریزش سه رود کارسنگرود، آذررود و اسکلیمرود بنا شد. هدف اصلی، تامین آب حدود ۵۴ هزار هکتار از اراضی کشاورزی بابل، بابلسر، قائمشهر و جویبار بود.
این سد در آغاز «پاشاکلا» نام داشت و تابلوهای مسیرِ لفور و بابل نیز همین عنوان را نمایش میدادند؛ سپس نام «سد البرز» برای آن برگزیده شد. نزدیکی به جادهی لفور نیز سبب شد میان عامه با عنوان «سد لفور» شناخته شود.
معرفی فنی و کلیات سد لفور
این سازه که نام رسمی آن «سد البرز» است، بر مسیر سه رودخانهی آذررود، اسکلیمرود و کارسنگ قرار دارد. عمق مخزن حدود ۷۵ متر و گنجایش ذخیرهی آن نزدیک به ۱۵۰ میلیون مترمکعب است. افزون بر آبیاری کشاورزی، بخشی از نیاز انرژی برق منطقه و شهرهای پیرامونی نیز از همین مجموعه تامین میشود.
پیرامون سد، طبیعتی چشمنواز گسترده شده که گردشگران را به سوی خود میکشاند؛ ترکیب درختان تنومند، هوای دلپذیر، پوشش گیاهی متنوع و تنوع گونهها از ویژگیهای شاخص مازندران است. در میان این چشمانداز سبز، «سد البرز» با صلابت میدرخشد. این سد در متن جنگلِ کهنِ لفور جا دارد و به پایداری اکوسیستم اطراف کمک میکند.
ساختار طبیعی و بدنهی سنگریزهای سد، آن را به یکی از منابع کلیدی تامین آب برای شهرستانهای سوادکوه بدل کرده است.
چه فصلی برای دیدار مناسبتر است؟
بهسبب قرارگیری سد در دل جنگل، دیدار از آن در همهی فصول جذاب است. مناظر پیرامون، در هر فصل رنگ و بویی تازه دارد: بهارِ شکوفهها، تابستانِ میوههای رسیده، پاییزِ هزاررنگ و زمستانِ سپیدپوش. مسیرهای رسیدن به سد نیز با سایهسار درختان همراه است و چشماندازی دلانگیز میسازد.
با این حال، بهار و اوایل تابستان بهخاطر اعتدال دما، زمانهای محبوبتری برای بازدید هستند. پاییز و زمستان خلوتترند. در تمام سال احتمال بارش وجود دارد. اگر برنامهی کمپ دارید، چادر ضدرطوبت و دارای توریِ مناسب برای دورماندن از حشرات شبانه همراه داشته باشید.
چگونه به سد لفور برسیم
سد لفور در ۴۵ کیلومتری جنوبشرقی بابل واقع است و مسیرهای گوناگونی به آن میرسند. یکی از راهها، جادهی فیروزکوه است. پس از ورود به این مسیر، از شهرهای پلسفید، زیرآب و شیرگاه عبور کنید و سپس وارد راهِ شیرگاه–بابل شوید. پس از گذر از کلیجخیل و اسلامآباد، به جادهی هراز میرسید که شما را ابتدا به آمل و سپس به بابل هدایت میکند.
در بابل، مسیر گنجافروز به بابلکنار را در پیش بگیرید. این جاده کنار درهای عمیق امتداد مییابد؛ رعایت سرعت مجاز ضروری است. پس از عبور از بابلکنار، به سهراهی «شیردارکلا» میرسید؛ یکی از شاخهها شما را به محل سد هدایت میکند.
برای تماشای چشمانداز پشت سد، از مسیر «روستای گالشگا» حرکت کنید. حدود ۵ کیلومتر از جادهی اصلی تا گالشگا فاصله است. از آنجا به سوی روستای لفور بروید؛ سد در همان حوالی قرار دارد.
شناخت کوتاه از محدودهی جغرافیایی سد لفور
سد در دهستان لفور از توابع سوادکوه شمالی در مازندران قرار دارد؛ دهستانی که چندین روستا را دربرمیگیرد. از جمله میتوان به گشنیان، نفتچال، چاکسر، اسبوکلا، گالشکلا، میرارکلا، غوزکرودبار، امامکلا، کالیکلا، مرزیدره و عالمکلا اشاره کرد.
این دهستان، هم بهخاطر طبیعت چشمگیر و هم بهسبب آثار تاریخی، مقصدی شناختهشده است. میتوانید در سفرتان کوه، جنگل، چشمه، رود، دریاچه و آبشار را یکجا ببینید و با سبک زندگی روستایی آشنا شوید.
برخی جاذبههای طبیعی دهستان لفور:
- جنگل خِربِمَرد، آبشار گزو، اسکلیمرود، هفت آبشار سوادکوه، پارک جنگلی جوارم و آبشار اسکلیم (گالشکلا).
یافتههای تاریخی و باستانی لفور
در محوطهی سد، تپهای تاریخی به نام «چاشتخوران» قرار دارد که اخیراً کاوش شده است. باستانشناسان در این نقطه آثار معماری متعددی از عصر آهن یافتهاند: تنور، خمرههای نگهداری مواد غذایی، و قالبهای سنگی و سفالی برای ذوب فلز. پیسنگِ متفاوت خانهها نیز از نکات قابلتوجه این محوطه است. بررسیهای اولیه نشان میدهد ساکنان آن، شیوههای پیشرفتهای برای پخت سفال در قالبهای گوناگون و ذوب فلزات داشتهاند.
همچنین دو گورستان متعلق به اوایل دورهی اسلامی شناسایی شده که شامل قبرهای آجری با تابوتهای چوبی و بستهای فلزی است.
گزینههای اقامت در روستای لفور
اگر دیدار از سد و دیگر جاذبههای لفور برایتان دلپذیر است، میتوانید چند شبی را در منطقه بمانید. اقامتگاههای بومگردی و کلبههای چوبی و کاهگلیِ متعددی در دل جنگل وجود دارد که برای اقامت کوتاهمدت مناسباند. این فرصت، امکان لمس زندگی روستایی و آشنایی با نگهداری دام و طیور و حتی زنبورداری را نیز فراهم میکند.
نام و شمارهی تماس بسیاری از این اقامتگاهها بر تابلوهای کنار جاده درج شده و دسترسی به آنها را ساده میکند.
دیدنیهای نزدیک به سد لفور
همانگونه که گفته شد، پیرامون سد لفور جاذبههای طبیعی و تاریخی متعددی قرار دارد. برخی از آنها:
آبشار گزو
این آبشار با ارتفاع ۵۲ متر از فراز کوه فرو میریزد و صحنهای باشکوه میسازد. همین بلندی، گزو را به آبشاری معروف بدل کرده است. در فصلهای گرم، آبتنی در حوضچههای پاییندست برای گردشگران امکانپذیر است.
پل ورسک
پل ورسک از مشهورترین پلهای ایران و ثبتشده در فهرستهای جهانی است و در نزدیکی لفور قرار دارد. این سازهی برجسته که با تلفیقی از هنر مهندسان اتریشی و معماری ایرانی ساخته شده، بر فراز درهای به عمق حدود ۱۱۰ متر کشیده شده و نامش در رکوردهای گینس بهعنوان یکی از مرتفعترین پلها آمده است.
جزیرهی سد لفور
در دل دریاچهی پشت سد، جزیرهای کشف شده که شباهتهایی به یک گورستان کهن دارد. برای رسیدن به آن میتوان از قایق استفاده کرد و مسیر چندان طولانی نیست؛ البته برخی در فصول مناسب با شنا نیز خود را به جزیره میرسانند.
سد لفور؛ تاریخ در آغوش جنگل چهلمیلیونی
در میان جنگلی دیرینه و باشکوه، سد لفور بهعنوان یکی از جاذبههای تاریخی و کارکردی منطقه میدرخشد؛ منبع آبی مهم برای روستاهای اطراف و مقصدی محبوب برای طبیعتگردان. «دستی بر ایران» پیشنهاد میکند در فصلهای گوناگون سری به اینجا بزنید تا هر بار چهرهای تازه از منظرهی آن ببینید.
آدرس سد لفور کجاست؟
این سد در استان مازندران، شهرستان سوادکوه شمالی و دهستان لفور قرار دارد و تا شهر بابل حدود ۴۵ کیلومتر فاصله دارد. موقعیت دقیق را در نقشهی زیر میبینید:
سؤالات پرتکرار دربارهی سد لفور
در ادامه به چند پرسش رایج دربارهی این مقصد پاسخ دادهایم. اگر سؤال دیگری دارید، در بخش دیدگاهها مطرح کنید تا پاسخ دهیم.
سد لفور در کدام شهر واقع شده است؟
این سد در محدودهی شهرستان سوادکوه شمالی قرار دارد.
آبوهوای اطراف سد چگونه است؟
محیط پیرامونی معتدل و غالباً پربارش است.
فاصلهی سد لفور تا تهران چقدر است؟
حدود ۲۴۰ کیلومتر؛ با ۳.۵ تا ۴ ساعت رانندگی میتوان به آن رسید.
آیا امکان اجارهی کلبه در حوالی سد وجود دارد؟
بله، در جنگلهای اطراف کلبهها و اقامتگاههای متعددی با هزینهی مناسب اجاره داده میشود.
عمق سد لفور چقدر برآورد میشود؟
حدود ۷۵ متر.
یکی از مسیرهای دسترسی به سد کدام است؟
جادهی فیروزکوه از مسیرهای اصلیِ رسیدن به این منطقه بهشمار میآید.
چه گونههایی از ماهی در دریاچهی سد دیده میشود؟
انواعی مانند اردکماهی، سوف، زردپر، سرخباله و ماهی سفید گزارش شدهاند.
امکانات رفاهی اطراف سد شامل چه مواردی است؟
وجود اقامتگاهها و سرویسهای بهداشتی از مهمترین امکانات رفاهی در پیرامون سد است.
