خلاصه تاریخ ایران از آغاز تا کنون

تاریخ ایران از آغاز تاکنون رشته ای بلند از یورش ها، پایداری ها، و بازسازی های پی در پی است؛ قصه ملتی کهن که هر بار از دل ویرانی برخاسته است. از زمانی که شکوه شاهنشاهی های ایران افول کرد و مهاجمان از چند سو تاختند، این سرزمین فراز و فرودهای بسیار دید؛ رنج ها را تاب آورد و دوباره قد برافراشت. نام بسیاری از زنان و مردان این خاک در برگ های تاریخ ثبت نشده، اما ایستادگی شان سقف میهن را نگه داشت.

قدمت ایران روشن می کند که چگونه جامعه ای پس از اوج تمدن و امپراتوری، فروپاشی را پشت سر گذاشت و هویت خود را بر بنیان فرهنگ حفظ کرد. برای مرور سریع سلسله ها، «دستی بر ایران» این روایت را به ترتیب زمان چیده است.

فهرست زمانی تاریخ ایران

شماره	نام سلسله	شروع	پایان
1	مادها	607 پیش از میلاد	۵۴۹ پیش از میلاد
2	هخامنشیان	550 پیش از میلاد	۳۳۰ پیش از میلاد
3	سلوکیان	330 پیش از میلاد	۲۴۷ پیش از میلاد
4	پارت ها	247 پیش از میلاد	۲۲۴ میلادی
5	ساسانیان	224 میلادی	651 میلادی
6	حمله اعراب	۶۴۲ میلادی	۸۲۱ میلادی
7	طاهریان	۸۲۱ میلادی	۸۹۳ میلادی
8	علویان	۸۲۸ میلادی	پایان تدریجی
9	صفاریان	۸۶۷ میلادی	۸۹۲ میلادی
10	سامانیان	۸۹۲ میلادی	۱۰۰۵ میلادی
11	زیاریان، آل بویه و دیلمیان	۹۲۸ میلادی	۱۰۵۲ میلادی
12	غزنویان	۹۶۲ میلادی	۱۰۴۰ میلادی
13	سلجوقیان	۱۰۴۰ میلادی	1194 میلادی
14	خوارزمشاهیان	۱۲۲۰ میلادی	۱۱۷۲ میلادی
15	ایلخانیان	۱۲۵۶ میلادی	۱۳۸۳ میلادی
16	تیموریان	۱۳۸۳ میلادی	۱۵۰۱ میلادی
17	صفویان	۱۵۰۱ میلادی	۱۷۳۶ میلادی
18	افشاریان و زندیان	۱۷۳۶ میلادی	۱۷۹۵ میلادی
19	قاجاریان	۱۷۹۵ میلادی	۱۹۲۵ میلادی
20	پهلوی	۱۹۲۵ میلادی	۱۹۷۹ میلادی

تعیین قدمت ایران

آثار برجای مانده از تمدن های کهن نشان می دهد پیشینه ایران به حدود 7 هزار سال می رسد. این عدد بسته به تعریف ما از ایران و مرزهای فرهنگی و جغرافیایی آن تغییر می کند. اگر محدوده ایران فرهنگی را در نظر بگیریم، شواهد باستان شناسی از حضور تمدن هایی چون ایلام از 5 هزار سال پیش از میلاد خبر می دهد.

بنابراین سابقه کشور ایران و فرهنگ دیرپای آن به هزاره های پیش از میلاد بازمی گردد. اگر مراد ما ایران به معنای کشور با مرزهای سیاسی باشد، تاریخ را معمولا به دو بخش پیش و پس از اسلام تقسیم می کنند.

در عین حال برخی غربیان و افراد مغرض، قدمت ایران را تنها 2500 سال می انگارند و آغاز دوره تاریخی را به هخامنشیان نسبت می دهند و به این شکل سهم مادها و ایلامیان را نادیده می گیرند.

برای شناخت کهن ترین تمدن ها، بررسی ایران باستان در کنار میان رودان، مصر و یونان باستان راهگشاست.

روایت تاریخ ایران از آغاز تا امروز

برای درک درست از قدمت ایران، باید مسیر تاریخ آن را از پیش از تاریخ مرور کنیم. نخست دوره های ماقبل تاریخ ایران:

• قبل از 100 هزار سال پیش: پارینه سنگی زیرین

آثار سنگی این دوره بیشتر در خراسان، آذربایجان و سیستان و بلوچستان (فرهنگ آشولی) یافت شده است.

• 100 تا 40 هزار سال پیش: پارینه سنگی میانی

نشانه ها در استان هایی چون لرستان، ایلام، کرمانشاه، گلستان و تهران دیده می شود.

• 40 تا 11 هزار سال پیش: پارینه سنگی زبرین

از لرستان و کرمانشاه تا ایلام آثار متعددی ثبت شده است.

• 20 تا 7 هزار سال پیش: فراپارینه سنگی

نمونه های این دوره در مازندران کشف شده است.

• از 8 هزار سال پیش از میلاد: نوسنگی

ویژگی ها: ذخیره آذوقه، تولید غذا و یکجانشینی. آثار این دوره در تپه ها و غارهای متعدد شناسایی شده است.

• از 5 هزار سال پیش از میلاد

یافته های بسیار در محوطه ها و پناهگاه های سنگی ثبت شده است.

• از 5 تا 4 هزار سال پیش از میلاد

رونق فناوری سفال و فلزکاری، چرخ سفالگری و ابزارهای مسی. آثار در تپه های فراوان پیدا شده است.

• از 3 هزار سال پیش از میلاد

لوح های گلی و خط عیلامی و فرهنگ های گرگان و گیان چهارم و سوم در لرستان از شاخصه های این عصر است.

• از 2 هزار سال پیش از میلاد

قلعه شغا در فارس از بازمانده های این دوره است.

• 1150 تا 1400 پیش از میلاد

پایان عصر برنز و آغاز عصر آهن؛ آثار این برهه در محوطه های متعدد به ثبت رسیده است.

ایران پیش از ورود اسلام

• 2500 تا 2600 سال پیش از میلاد

آغاز فرمانروایی عیلام و پادشاهان اوان و جنگ های پیوسته با میان رودان.

• 1100 تا 1450 سال پیش از میلاد

دوران میانی عیلام با تداوم کشمکش با میان رودان.

• 814 سال پیش از میلاد کوروش بزرگ؛ عیلامیان جدید

اسناد این مقطع 200 سال پنهان ماند. پس از ویرانی های پیاپی، کوروش از انشان برخاست و در حدود 558 پیش از میلاد زمام عیلام را گرفت؛ از اینجا فصل امپراتوری های بزرگ ایرانی آغاز شد.

کوچ آریایی ها به فلات ایران

مادها

در اواخر سده هفتم پیش از میلاد چند قوم با هم متحد شدند و پادشاهی ماد را بنیاد گذاشتند؛ غلاطیان، موریتانیایی ها، کاسی ها، اورارتویی ها، کاسپین ها و مانایی ها در کنار گروه های آریایی. دیائوکو (دیاکو) هسته قدرت ماد را شکل داد و با سقوط آشور، یکی از خشن ترین قدرت های زمان، راه برای دولت ایرانی گشوده شد.

هخامنشیان

هخامنشیان نخستین امپراتوری فراگیر ایرانی را بنیان گذاشتند و نزدیک به دو قرن بر بخش بزرگی از جهان فرمان راندند. کوروش دوم، مشهور به کوروش کبیر، بنیانگذار این شاهنشاهی است؛ فرمانروایی که در کنار فتوحات، الگوی رفتار انسانی در حکمرانی نیز شد.

کوروش و داریوش درخشان ترین چهره های این دودمان اند. فرجام کار هخامنشیان با یورش اسکندر مقدونی رقم خورد و تخت جمشید سوخت؛ اما شکوه آن دوره همچنان در حافظه تاریخی ایرانیان برجاست.

زمان بندی امپراتوری هخامنشی

• 550 پیش از میلاد: کوروش ماد را در پاسارگاد شکست داد، هخامنشیان را پی نهاد و قلمرو را گسترش داد.
• 522 تا 486 پیش از میلاد: داریوش بزرگ شورش ها را خواباند، ساختار اداری و مدنی را سامان داد و تخت جمشید را بنا نهاد.
• 330 پیش از میلاد: اسکندر به ایران تاخت، تخت جمشید نیمه کاره را سوزاند و دولت پارس را گرفت.
• 323 پیش از میلاد: مرگ اسکندر.

سلوکی‌ها

پس از تصرف ایران به دست اسکندر، سرداران او دولت سلوکی را برپا کردند. اسکندر خود را دنباله رو کوروش می نمایاند و برخلاف سنت یونانی، با شاهزادگان ایرانی ازدواج کرد.

بعد از مرگ او، بیست سال جدال جانشینی ادامه یافت تا سلوکوس یکم فرمانروایی ایران را در دست گرفت. سرانجام این دولت با قدرت گرفتن پارت ها فروپاشید و بار دیگر حکومتی ایرانی برپا شد.

گاه شمار حکومت سلوکیان

• 312 تا 281 پیش از میلاد: سلوکوس یکم نیکاتور دولت یونانی سلوکی را در سرزمین پارس پایه گذاشت.
• 281 تا 261 پیش از میلاد: آنتیوخوس اول به قدرت رسید؛ شورش های محلی بالا گرفت و او پس از بیست سال کشته شد.
• 246 تا 226 پیش از میلاد: دوره سلوکوس دوم و اوج گیری تدریجی اشکانیان.
• 176 تا 164 پیش از میلاد: پادشاهی آنتیوخوس چهارم؛ با برآمدن اشکانیان، حاکمیت سلوکی در ایران پایان یافت.

اشکانیان

اشکانیان از قوم پارت و اهل شرق ایران بودند؛ کوچنده، جنگاور و چیره دست در فنون نبرد. آنها سلوکیان را عقب راندند و دولتی نو به نام نیاشان ارشک برپا کردند.

گاه شمار دودمان اشکانی

• 247 پیش از میلاد: شاهنشاهی اشکانی از پارت ها برخاست؛ خراسان را گرفت اما دوباره به دست سلوکیان افتاد.
• 161 تا 138 میلادی: مهرداد یکم شالوده امپراتوری پارتی را استوار کرد.
• 123 تا 89 میلادی: در دوران مهرداد دوم، پیمان با سولا نماینده روم بسته شد، سکاها عقب رانده شدند و ارمنستان و بخش بزرگی از میان رودان به ایران پیوست.
• 123 تا 87 میلادی: اوج قدرت پارت ها.
• 87 پیش از میلاد تا 224 میلادی: افول تدریجی پارت ها و قوت گرفتن روم؛ کشمکش های داخلی و برادرکشی ها دولت را فرسود.
• 224 میلادی: اردوان پنجم از اردشیر ساسانی شکست خورد و کشته شد؛ اشکانیان پایان یافتند.

ساسانیان

پس از اشکانیان، ساسانیان قدرت را به دست گرفتند. در این دوران آیین زرتشت و طبقه روحانی جایگاهی برجسته یافت، آتشکده ها رونق گرفت و ساختار طبقاتی جامعه تثبیت شد. پادشاهان خود را برخوردار از فره ایزدی می دانستند. حکومت ساسانی با یورش عرب ها پایان پذیرفت.

گاه شمار پادشاهی ساسانیان

• 224 تا 241 میلادی: اردشیر یکم بر پارت ها چیره شد و دولت ساسانی را بنیاد نهاد.
• 241 تا 272 میلادی: شاپور یکم به روم تاخت (252-261) و والرین امپراتور را در 260 میلادی به اسارت گرفت.
• 242 تا 273 میلادی: ظهور مانی.
• 250 تا 300 میلادی: تغییر مذهب ارمنستان به مسیحیت.
• 283 میلادی: گاروس امپراتور تیسفون را گرفت؛ ارمنستان و شمال میان رودان به روم واگذار شد.
• 363 میلادی: شاپور دوم ژولیان مرتد را شکست داد و ارمنستان و شمال میان رودان را گرفت.
• 379 میلادی: صلح با روم.
• 425 میلادی: حمله هون های سفید به خراسان.
• 489 میلادی: تأسیس کلیسای نستوری.
• 499 تا 531 میلادی: اوج قدرت ساسانیان.
• 529 میلادی: ژوستینین مدارس را بست و گروهی از دانشمندان به ایران آمدند.
• 608 میلادی: یورش به بیزانتیوم.
• 614 میلادی: فتح دمشق و اورشلیم به دست خسرو دوم و آوردن صلیب راستین به تیسفون.
• 622 میلادی: پیروزی هراکلیوس بر خسرو دوم؛ همان سال هجرت پیامبر اسلام از مکه.
• 632 میلادی: درگذشت پیامبر اسلام.
• 632 تا 651 میلادی: پادشاهی یزدگرد سوم، آخرین شاه ساسانی.
• 635 تا 641 میلادی: فتح دمشق و تیسفون به دست عرب ها و الحاق ایران به امپراتوری عرب.
• 651 میلادی: مرگ یزدگرد سوم.

دوران اسلامی در تاریخ ایران

نارضایتی از اداره کشور در اواخر ساسانی راه نفوذ و کشورگشایی عرب ها را هموار کرد. با سقوط ساسانیان، دوره ای نو آغاز شد. ایرانیان حکومت های راشدین، اموی و عباسی را تجربه کردند و در همه این ادوار، شورش ها و مقاومت هایی علیه حاکمان عرب رخ داد. از روزگار عباسی، دولت های محلی نیمه مستقل شکل گرفت و اقتدار خلفا رو به زوال گذاشت.

سلسله های محلی پس از فتح ایران به دست عرب ها

• 661 تا 750 میلادی: خلافت اموی در دمشق.
• 750 تا 1257 میلادی: خلافت عباسی در بغداد.
• 756 تا 1031 میلادی: خلافت اموی قرطبه.
• 872 تا 903 میلادی: برآمدن صفاریان در خراسان.
• 903 تا 999 میلادی: حکومت سامانیان در خراسان.
• 935 تا 1055 میلادی: ظهور آل بویه در پیرامون شیراز.
• 962 تا 1044 میلادی: برآمدن غزنویان در شرق و به چالش کشیدن سامانیان.

سلجوقیان

در سال های 1037 تا 1055 میلادی ترک های سلجوقی به رهبری طغرل بیگ وارد ایران شدند. دولت آل بویه که پیشتر به دست نیروهای عباسی تضعیف شده بود، کنار رفت.

گاه‌شمار دوره‌ی سلجوقیان

• 1073 میلادی: اوج اقتدار سلجوقیان.
• 1090 تا 1257 میلادی: استقرار اسماعیلیان که بعدها «حشاشیون» خوانده شدند در دره الموت و پیرامون البرز.
• 1117 تا 1194 میلادی: دوران سلطان سنجر و پایان سلجوقیان در ایران.

مغول‌ها (ایلخانیان)

گاه شمار دوره ایلخانی

• 1219 تا 1227 میلادی: ویرانی های گسترده ایران به دست چنگیزخان.
• 1256 تا 1265 میلادی: بنیانگذاری دولت ایلخانی به دست هلاکو، نوه چنگیز، با پایتختی مراغه.
• 1295 تا 1304 میلادی: اسلام آوردن غازان خان.
• 1334 میلادی: پایان دولت ایلخانی.

تیموریان

گاه شمار حکومت تیموری

• 1380 تا 1393 میلادی: فتح ایران به دست تیمور؛ تعلیق کلیسای نستوری.
• 1397 تا 1447 میلادی: تیمور به هند تاخت و سپس درگذشت؛ شاهرخ بر آمو دریا چیره شد.
• 1408 تا 1453 میلادی: برآمدن قره قویونلو.
• 1461 میلادی: ورود عثمانی ها به شمال غرب ایران و عقب نشینی تیموریان به شرق.

صفویان

صفویان دولت مرکزی نیرومندی ساختند. شاه اسماعیل بنیادگذار و شاه عباس او را به اوج قدرت رساند. در این عصر برخوردهای مرزی پیوسته با عثمانی جریان داشت.

گاه شمار دولت صفوی

• 1502 تا 1524 میلادی: پایه گذاری صفویان به دست شاه اسماعیل و رسمی شدن تشیع.

• 1587 تا 1628 میلادی: شاه عباس بزرگ ترک ها را در شمال عقب نشاند، بغداد را گرفت و اصفهان را پایتخت کرد.

• 1624 تا 1722 میلادی: محاصره اصفهان به دست افغان ها و فروپاشی صفویان. در این دوره سلطان حسین پادشاه بود و تلاش های پسینی شاه تهماسب دوم و شاه عباس سوم ثمری نداشت.
• 1722 تا 1724 میلادی: ویرانی ایران و اشغال اصفهان و شیراز به دست افغان ها و قتل شاهزادگان صفوی.

افشاریان

نادرقلی، سردار نامدار، اصفهان را از افغان ها بازستاند و به شاه تهماسب دوم سپرد. شکست های تهماسب از عثمانی ها و صلحی که بست، ناتوانی او را آشکار کرد و زمینه را برای پادشاهی نادر فراهم آورد. پس از او، دولت افشاری انسجام پیشین را نیافت و جای خود را به زندیان داد.

گاه شمار سلسله افشار

• 1736 تا 1747 میلادی: برکناری شاه اسماعیل صفوی از سلطنت، تأسیس دولت افشار به دست نادرشاه و نیابت رضاقلی میرزا و نصرالله میرزا.
• 1747 تا 1748 میلادی: مرگ نادرشاه و جانشینی عادل شاه افشار.
• 1748 تا 1749 میلادی: حکومت ابراهیم شاه افشار.
• 1749 تا 1750 میلادی: سلطنت شاهرخ شاه بر ایران تا 1750 و سپس حکومت خراسان تا 1796؛ نیابت نصرالله میرزا دوم (1768 تا 1781) و نادرمیرزا افشار (1781 تا 1796) در خراسان.

زندیان

کریم خان زند، سردار برجسته عصر افشار، پس از مرگ نادر با دو خان بختیاری متحد شد و ابوتراب میرزا را به نام شاه اسماعیل سوم بر تخت نشاند. خود لقب وکیل الرعایا گرفت و ابتدا ملایر و سپس شیراز را پایتخت کرد. پس از مرگ او نزاع های جانشینی راه را برای قدرت گرفتن آقامحمدخان قاجار باز کرد؛ او در 1795 لطفعلی خان زند را کشت و سلسله قاجار را بنیان نهاد.

گاه شمار حکومت زند

• 1750 تا 1774 میلادی: اتحاد کریم خان با خان های بختیاری، بر تخت نشاندن شاه اسماعیل و وکیل الدوله شدن او.
• 1774 تا 1779 میلادی: مرگ شاه اسماعیل، بدون تعیین جانشین؛ لقب وکیل الرعایا برای کریم خان.
• 1779 تا 1782 میلادی: مرگ کریم خان و کشاکش قدرت میان پسران و برادران او؛ ابوالفتح خان و محمدعلی خان به تناوب بر کار.
• 1782 تا 1785 میلادی: حکومت صادق خان زند، شکست از علی مرادخان بختیاری و قتل صادق خان.
• 1785 تا 1789 میلادی: فرمانروایی علی مرادخان.
• 1789 تا 1795 میلادی: حکومت جعفرخان و سپس صیدمرادخان زند.
• 1795 میلادی: فرمانروایی لطفعلی خان زند.

قاجاریان

قاجاریان 130 سال بر ایران فرمان راندند. این دوران با جدایی بخش هایی از سرزمین و دگرگونی های سیاسی و اجتماعی همراه بود.

گاه شمار فرمانروایی قاجار

• 1795 تا 1925 میلادی: حکومت محلی و متمرکز قاجار در تهران.
• 1796 میلادی: تأسیس سلسله قاجار به دست آقامحمدخان.
• 1818 میلادی: در عهد فتحعلی شاه، عهدنامه گلستان با روسیه و واگذاری سرزمین های شمالی.
• 1827 میلادی: تسخیر تبریز توسط روسیه.
• 1828 میلادی: قرارداد ترکمانچای؛ واگذاری ایروان، نخجوان و بخش هایی از تالش.
• 1896 تا 1906 میلادی: وقوع انقلاب مشروطه.
• 1906 میلادی: اعلام مشروطیت.
• 1908 میلادی: قیام ملی گرایان.
• 1909 میلادی: تشکیل شرکت نفت انگلیسی-ایرانی (بعدها بریتیش پترولیوم).
• 1917 تا 1919 میلادی: قحطی بزرگ جنگ جهانی اول؛ نابودی حدود 40 درصد جمعیت ایران.
• 1920 میلادی: قیام شیخ محمد خیابانی در تبریز و میرزا کوچک خان در گیلان.
• 1909 تا 1923 میلادی: احمدشاه آخرین پادشاه قاجار؛ نخست وزیری رضاخان.
• 1922 میلادی: کودتای رضاخان میرپنج و عزل احمدشاه. سال 1924: سقوط نهایی قاجار.

دودمان پهلوی

با برچیده شدن حکومت قاجار، پهلوی ها به سلطنت رسیدند و ایران وارد دوره ای نو شد؛ دوره نوسازی و پیوند با جهان مدرن. رضاشاه کوشید میراث ایران باستان را بازخوانی کند و با اقتدار کشور را اداره کرد.

گاه شمار سلطنت پهلوی

• 1925 میلادی: رضاخان عنوان رضاشاه گرفت و سلسله پهلوی را بنیان نهاد.
• 1314 خورشیدی: نام رسمی کشور به ایران اعلام شد.
• 1941میلادی: اشغال ایران توسط متفقین در جنگ جهانی دوم؛ تبعید رضاشاه و جلوس محمدرضا.
• 1943 میلادی: برگزاری کنفرانس تهران؛ تأکید بر تمامیت ارضی ایران.
• 1951 میلادی: نخست وزیری دکتر مصدق و تلاش برای ملی شدن نفت.
• 1953: کودتای 28 مرداد؛ برکناری مصدق و بازگشت شاه.
• 1955 میلادی: پیوستن ایران به پیمان مرکزی.
• 1959 میلادی: امضای پیمان دفاعی با آمریکا.
• 1963 میلادی: قیام دینی آیت الله خمینی علیه سیاست های شاه.
• 1967 میلادی: تاجگذاری محمدرضا و فرح.
• 1969 میلادی: اوج تنش با عراق بر سر اروندرود.
• 1971 میلادی: برگزاری جشن های 2500 ساله شاهنشاهی.
• 1978 تا 1979 میلادی: اوج اعتراضات مردمی، خروج شاه و پایان سلطنت پهلوی.

جمهوری اسلامی ایران

گاه شمار جمهوری اسلامی

• 1979 میلادی: رأی مردم به برقراری جمهوری اسلامی به رهبری آیت الله خمینی.
• 1980 میلادی: حمله عراق به ایران.
• 1988 میلادی: پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت و آتش بس جنگ هشت ساله.
• 1989 میلادی: درگذشت آیت الله خمینی و انتخاب آیت الله خامنه ای به رهبری.

پژوهشی کوتاه درباره تمدن ایران

تمدن از ریشه «مدن» به معنای شهر می آید؛ هرچند شهرنشینی با مفهوم تمدن یکی نیست، اما پیوندی نزدیک دارند. انسان متمدن دیر یا زود به شهرنشینی می رسد، اما تمدن صرفا شهر نیست.

در بررسی تمدن ایران باید روشن کنیم:

• مراد ما اقوامی است که در مرزهای سیاسی امروز ایران از آغاز تاریخ زیسته اند؟
• یا گروه هایی که خود را ایرانی می دانستند و در گستره ایران امروزی می زیستند؟

برخی آغاز تمدن ایران را با ورود آریایی ها به فلات ایران می دانند؛ اما این به معنای خالی بودن فلات از پیشینیان نیست. پیش از آن نیز تمدن های کهنی در ایران پدید آمده و افول کرده بودند. آثار سکونت های نخستین بشر در این سرزمین شاهد این مدعاست.

نمونه هایی از تمدن های کهن فلات ایران:

• نوشیجان در ملایر؛
• شهر سوخته در سیستان و بلوچستان؛
• تپه سیلک در کاشان؛
• عیلام در شمال خوزستان؛
• جیرفت در کرمان.

به طور کلی تمدن ایران را می توان در سه چارچوب مطالعه کرد:

• پیش از تاریخ و پیش از اختراع خط؛
• پیش از ورود آریایی ها به فلات ایران؛
• از زمان مهاجرت آریایی ها به فلات ایران.

در دوره پیش از تاریخ، باستان شناسی چهار برهه را نشان می دهد: پارینه سنگی، نوسنگی، عصر برنز و عصر آهن.

برای مطالعه بیشتر درباره تاریخ ایران از آغاز تا کنون:

1. تاریخ مادها در ایران باستان (۶۰۷ تا ۵۴۹ پیش از میلاد)
2. تاریخ هخامنشیان در ایران باستان (۵۵۰ تا ۳۳۰ پیش از میلاد)
3. تاریخ سلوکیان در ایران باستان (۳۳۰ تا ۲۴۷ پیش از میلادی)
4. تاریخ پارت ‌‌ها (اشکانیان) در ایران باستان (۲۴۷ پیش از میلاد تا ۲۲۴)
5. تاریخ ساسانیان در ایران باستان (۲۲۴ پیش از میلاد تا ۶۴۲ میلادی)
6. تاریخ حمله اعراب به ایران (از سال ۶۴۲ تا ۸۲۱)
7. تاریخ طاهریان در ایران پس از اسلام (از ۸۲۱ تا ۸۹۳ میلادی)
8. تاریخ علویان در ایران پس از اسلام (سال ۸۲۸ میلادی)
9. تاریخ صفاریان در ایران پس از اسلام (سال ۸۶۷ تا ۸۹۲ میلادی)
10. تاریخ سامانیان در ایران پس از اسلام (سال ۸۹۲ تا ۱۰۰۵ میلادی)
11. تاریخ زیاریان، آل بویه و دیلمیان (سال ۹۲۸ تا ۱۰۵۲ میلادی)
12. تاریخ غزنویان در ایران پس از اسلام (۹۶۲ تا ۱۰۴۰ میلادی)
13. تاریخ سلجوقیان، تهاجم به ایران در سده یازده میلادی (از ۱۰۴۰ تا ۱194 میلادی)
14. تاریخ خوارزمشاهیان؛ دوره‌ی ترس و جنگ (۱۰۹۷ تا ۱۲۳۱ میلادی)
15. تاریخ ایلخانیان، مهاجمان به ایران در سده ۱۳ میلادی (از ۱۲۵۶ تا ۱۳۸۳ میلادی)
16. تاریخ تیموریان، مهاجمان به ایران در سده ۱۴ میلادی (از ۱۳۸۳ تا ۱۵۰۱ میلادی)
17. تاریخ صفویان؛ تغییر مذهب ایرانیان به تشیع (از ۱۵۰۱ تا ۱۷۳۶ میلادی)
18. تاریخ افشاریان و زندیان (از سال ۱۷۳۶ تا ۱۷۹۵ میلادی)
19. تاریخ قاجاریان، فساد شاهان و درباریان ( از ۱۷۹۵ تا ۱۹۲۵ میلادی)
20. تاریخ پهلوی ها، پایان سلطنت در ایران (از ۱۹۲۵ تا ۱۹۷۹ میلادی)
21. پرچم ایران در گستره تاریخ: از مادها تا امروز!
22. شاپور اول؛ پادشاه مقتدر ایران در دوره‌ی ساسانیان

سوالات پرتکرار درباره خلاصه تاریخ ایران

اگر پاسخ پرسش خود را پیدا نکردید، در دیدگاه ها بنویسید تا پاسخ دهیم.